W kontekście paczek i transportu kurierskiego nietrudno natknąć się na pojęcie „tranzyt”. Co to znaczy i na czym polega procedura tranzytu? Najczęściej określenie pojawia się w przypadku przesyłek zagranicznych i odnosi się do przewozu paczek przez terytorium, na którym nie dochodzi do rozładunku. Poniżej wyjaśniamy szczegółowo, co to jest tranzyt międzynarodowy i czym jest punkt tranzytowy. Dowiedz się, jakie zasady tranzytu obowiązują i jak wygląda tranzyt w Polsce.
Co to jest tranzyt?
Odpowiadając w kilku słowach na pytanie, czym jest tranzyt i na czym polegają przewozy tranzytowe, należy podkreślić, iż jest to termin ściśle związany z transportem i dotyczy on przewozu ludzi lub towarów przez dane terytorium. Określenie pojęciem tranzytu dotyczy zatem towaru przewożonego z punktu A do punktu B poprzez obszar należący do punktu C, na którego terytorium nie dochodzi do rozładunku ani załadunku.
Nim jednak dojdzie do wysyłki międzynarodowej i przekazania paczek kurierowi, towary konsolidowane są w tzw. punktach tranzytowych. Co to znaczy i jaką funkcję owe punkty pełnią w procesie logistycznym przewożonych ładunków? W punktach konsolidacyjnych towary oczekują na dalszą podróż. Dopiero po przekroczeniu granicy, ich status ulega zmianie, a nadawca otrzymuje informację o zmianie statusu. Jeżeli zatem widzisz informację, iż Twoja paczka – bez względu na to, czy jest to przesyłka pobraniowa, czy opłacona z góry – znajduje się w tranzycie, możesz mieć pewność, iż niedługo dotrze ona do miejsca przeznaczenia.
Znajomość definicji tranzytu i związanych z nią procedur ma duże znaczenie w transporcie, spedycji i logistyce. Wiedza na temat podstawowych terminów jest konieczna do tego, aby proces przewozu osób i towarów przebiegał sprawnie, a ładunki w tranzycie były transportowane bez opóźnień. Dzięki temu Twoja paczka – czy to przesyłka ekspresowa, czy zwykła – zawsze dotrze na czas!
Rodzaje tranzytu
Tranzyt dzieli się na:
- bezpośredni – z którym mamy do czynienia wówczas, gdy obcy ładunek przewożony jest przez terytorium własnego kraju, bez możliwości jego składowania;
- pośredni – polega na przewożeniu ładunków obcych i składowaniu ich przez określony czas na terytorium państwa własnego, w tym przypadku na terenie kraju tranzytowego.
W pierwszym przypadku przewożone towary dostarczane są bezpośrednio, w drugim zaś w dalszą podróż wyruszają dopiero po okresie składowania w kraju tranzytowym. Najczęściej też dochodzi tam do przeładunku z wykorzystaniem różnych środków transportu, np. ze statku lub samochodu ciężarowego do samolotu i odwrotnie. Tranzyt pośredni nie wyklucza możliwości, aby paczka w tranzycie była czasowo składowana na terenie kraju tranzytowego. Przeładunek towaru na jego obszarze również jest dozwolony.
Tranzyt wewnętrzny a zewnętrzny
Oprócz podziału na tranzyt pośredni i bezpośredni funkcjonuje jeszcze jedna klasyfikacja, w ramach której wyróżnia się:
- tranzyt wewnętrzny – spotykamy się z nim, gdy transport osób lub rzeczy odbywa się w obrębie jednego kraju bądź regionu, np. wspólnoty kilku krajów. Przykładem przewożenia ładunków w ramach tranzytu wewnętrznego jest m.in. przewóz towarów na terenie Unii Europejskiej, wewnątrz krajów członkowskich;
- tranzyt zewnętrzny – jest określany mianem międzynarodowego i mamy z nim do czynienia wówczas, gdy przewóz dóbr odbywa się z jednego kraju do drugiego z przekroczeniem granic międzynarodowych i wymaga uruchomienia procedury celnej. Dotyczy m.in. towarów unijnych wywożonych z terytorium Wspólnoty, jak i ładunków spoza Unii Europejskiej wwożonych na wspólny obszar. Wówczas również muszą zostać dopełnione odpowiednie formalności celne.
Jakie przepisy prawne regulują zasady tranzytu?
Tranzyt towarów, najprościej rzecz ujmując, to procedura celna, tak więc normami, które regulują zasady tranzytu, są przepisy prawa celnego. Na czym polega procedura tranzytu celnego? Pozwala on na przewóz towarów nieobjętych swobodnym obrotem i przemieszczanie się w obrębie określonego terytorium bez konieczności uiszczania dodatkowych opłat – cła oraz innych podatków, z zachowaniem kontroli organów celnych. Polska, jako członek Unii Europejskie, podlega nie tylko przepisom prawa krajowego czy międzynarodowego. Funkcjonowanie regulują również przepisy unijne odnoszące się do wszystkich krajów członkowskich.
Jakie procedury tranzytowe obowiązują w Polsce?
Procedury, które obowiązują w ramach transportu tranzytowego, umożliwiają przede wszystkim zniesienie niegodności związanych z kontrolami celnymi oraz usprawniają proces przemieszczania się na terenie krajów członkowskich. Mają one zastosowanie zarówno do towarów unijnych wywożonych poza granice Wspólnoty, do państw trzecich, jak i są wiążące wobec ładunków pochodzących spoza Unii, znajdujących się na jej terenie.
Procedury, które regulują przejazdy tranzytowe, można podzielić na te, które określa Wspólnotowy Kodeks Celny oraz te, które swoje źródło mają w umowach międzynarodowych. Dzięki ich zastosowaniu – do momentu dostarczenia rzeczy do miejsca przeznaczenia – czasowemu zawieszeniu ulegają opłaty celne, co ma niebagatelne znaczenie zarówno w transporcie lotniczym, jak i morskim oraz lądowym. Przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczy zatem w takim samym stopniu kapitana statku powietrznego, jak i przewoźnika kolejowego.
Wyróżniamy m.in. Wspólnotową Procedurę Tranzytu (wewnętrzną oraz zewnętrzną) oraz Wspólną Procedurę Tranzytową, której podstawę stanowi dokument z 20 maja 1987 roku – Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej (regulująca przewozy tranzytowe w Polsce oraz całej Unii Europejskiej, pomiędzy krajami członkowskimi a państwami ESTA: Szwajcarią, Norwegią, Islandią i Lichtensteinem).
Kolejną procedurą, która opiera się na międzynarodowym systemie gwarancyjnym, jest procedura TIR, której przepisy zawarte są w Konwencji Celnej. Dokumentem o zasięgu międzynarodowym jest również procedura ATA obejmująca przepisy znajdujące się w Konwencji ATA oraz Konwencji o odprawie czasowej, zwanej Konwencją Stambulską. Ponadto innymi obowiązującymi procedurami na terenie Unii są jeszcze: procedura manifestu reńskiego, procedura NATO oraz procedura dotycząca przewozu przesyłek pocztowych.
